3/9/2013
امثال مختلفه
♦ ته ر خینه گه د, بی, خواسه .. ئه ڕی, ریش, کويخاسه.
حسائک بدون ملح .. انها لذقن الرجل العجوز..
ته رخینه= نوع من الحساء یحضر من اللبن المجفف والخضراوات وتصنع فی المقاطعات الجنوبیه من کوردستان, بخصوص ایلام وکرماشان.
کنایه فی الذی یکون قوله او عمله یفتقر الی الذوق.
♦ ئه گه ر, خۉم, به کوژم, به که م, قه س .. مینای, شکیا, نه میو, په یۉه س.
اذا اقتل نفسی, اعذبها .. الکاس المکسور لا یلتام.
قه س = قصاص = تعذیب, په یۉه س= یلتأم =یصلح
ایضا نقول* ئه گه ر, خۉم, به کوژم, به که م, قه س .. مینای, شه کسته, نه میو,
په یۉه س.
یضرب فی الابتعاد عن الندم, لانه لا یغیر ما انقضی.
یقال *لا جدوی من البکاء علی اللبن المسکوب.
♦ به خته گه, به ختم, چاره, کڵولم .. تا, کێ, بکیشم, خوا, وه, کوڵم ؟
حظی ونصیبی خالی من العلاج.. الی متی احمل الملح علی ظهری؟
کلولم = قلیل جدا (القصد, لیس له العلاج)
ایضا نقول* به خته گه, به ختم, چاره, کڵولم .. تا کی, بکیشم, نه مک, وه, کوڵم ؟
خوا = نه مک = ملح
کنایه فی الجزع من الحظ العاثر وطول تحمل المصاعب.
♦ ئی قه ره, دؚریام, له, به رداݧ, به رد .. ئازای , سوخانم, بۆی, وه, توتیای, گه رد!
کثیرا عثرت بالصخور .. عظامی القوی اصبح هشا مثل الرماد.
به ردان = صخور, توتیای, گه رد = تحول الی رماد.
یضرب فی الذی یفقد قوته البدنیه او الصحیه, بسبب مروره بمصائب کثیره.. ایضا كنايه فی الحظ السیء.
یقال *غالبا ما یصعب تمییز الضربات القاسیه من ضربات الحظ.
♦ دؚه ل٘م, خه لاسه .. وه, ره نگم, په ﻵسه.
قلبی انتهی .. و لونی اسود.. القصد, توقف قلبی عن النبض.. وعتم لونی.
په ﻵسه = اسود او عتم.
کنایه فی الذی یعانی من مرض او هموم ومشاکل.
♦ خوداگه م, شوکری, ته ڕسیم .. وه, مه تلوب, ڕه سیم.
ربی اشکرک, کنت خائفه.. وصلت الی مرادی.. مه تلوب = مطلوب = منال
یضرب عندما تتحقق الامنیه بعد الخوف من عدم تحقیقه, وذلک بدعاء لله وشکره عليها.
♦ مویش, وه, ده گان, بازک, وه, ﹸنک .. پڕیزیگ, چه رمگ, بردن, ئه ڕی,
قی چک.
الفأره بسنها, الطیر بمنقاره .. اخذوا الکیسه البیضاء الی قمه الجبل.
بازگ= نوع من الطیور, پڕیزگ= کیسه لحفظ الاشیاء, قی چک= قمه الجبل.
کنایه, فی الذی لا یحرص علی ماله, فکل یاخذ منه او یسرقه, ویصعب علیه استرجاعه.
یقال *المال السایب یعلم السرقه.
♦ هه ڕکه, ماڵ, دیری .. خه وه ر, له, ماڵه یل, دیری.
الذی عنده بیت .. عنده علما عن البیوت.
ایضا نقول *هه ڕکه, خانه, دیری .. خه وه ر, له, خانه ییل, دیری.
ماڵ=خانه= بیت
کنایه في الذی عنده تجربه فی امور الحیاه.
یقال *المجرب حکیم.
♦ هه ڕکه, خه رج, ئه کا .. ئه زانی, خه رج, که رد, چه نیگه ؟
الذی یصرف .. یعرف قیمه المصروف.
یضرب فی الذی اکتسب الخبره من تجاربه.
یقال *شاور من جرﹼب.
♦ گه ردیم, هه فتا, وه, دو, ده ر, .. نه دیم, یه, ته ن, وه, دو, سه ر!
زرت اثنتان وسبعون باب .. لم اری جسما واحدا و ذو رأسین!
ده ر = باب (القصد بیت, ای یعرف کثیر من الناس), یه = یه ک =عدد واحد. ؚ
یضرب فی حاله تعجب من الشخص الذی له وجهین ومنافق.
یقال *ما اقبح بالانسان ان یکون ذا وجهین.( الامام علی علیه السلام)
♦ بویمه نه, با جناق, مه ن, وه, فلا٘نی .. هه ردو, هازڕیم, ئه ڕی, غلامی.
اصبحنا انساب انا و فلان , کلینا مستعدین للعمل.
با جناق = نسیب, غلامی= غلام = عبد
کنایه فی الذین اصبحوا اصدقاء ومتحدین, ومستعدین ﻷی عمل.
♦ نیه سه د, چوی, جارؚ, جاران .. سه ر د, بویچگ, می ند, وه, داڵگه ماران.
غبت ولم تظهر مثل الفتره الماضیه .. راسک صغیر, تشبه الحرباء.
نیه سه د= لست موجودا (القصد قلت زیارتک, ولم نعد نراک), چوی = مثل,
جار جاران = الفتره السابقه, می ند = تشبه, داڵگه ماران= الحرباء.
يضرب فی الشخص الذی ترک اصحابه بدون ای دلیل … یقال, للتفقد بصوره ساخره.
♦ له, ژیردڵا, هات, باڵی, شه که آن .. چاوی, که فت, له, خۉم, قالیه گه, اڵته کان.
من الأسفل, اتی, حرک یدیه .. عينه وقعت علی, نفض السجاده .. ای, سحب السجاد بیدیه .. القصد, اخرجه من بیته .
ژیردڵا = تحت, شه که آن = حرک, اڵته کان = نفضؘ
کنایه فی الذی لا یرحب بالضیف فی بیته لسببا ما……………..چنار باشی